İş Programı Hazırlanması

---

---

Temel Bilgiler

İş Programı Nedir?

Kamu Kurum ve Kuruluşları ile Özel Sektörün Yapım, Hizmet ve Mal alım işlemlerini gerçekleştirmek üzere imzalamış oldukları sözleşme sürelerine göre, işin başından sonuna kadar tüm süreçlerde tüm iş kalemlerinin hangi tarihlerde imalata başlanacağı ve hangi tarihlerde imalatların biteceğini gösteren detaylı bir şekilde hazırlanmış tahmini grafik veya tablolardır. Daha önceki yıllarda, Kamu sözleşmelerinde mevzuat gereği angarya bir prosedür olarak firmalar tarafından yapılmaktaydı. İnşaat İşlerinde iş programının önemi, firmaların zaman / maliyet çalışmalarına dayanak oluşturması ve kar marjını etkilemesi sebebiyle gün geçtikçe önemli hale gelmektedir. 

İş programı hazırlanması yasal olarak zorunlu mu? 

Yapım işleri genel şartnamesi 17. madde bu duruma açıklık getirmektedir. Yüklenicinin yer teslim tarihinden itibaren 15 gün içerisinde idarece verilen örneklere, sözleşmedeki ödeme şartlarına imalatların niteliği, teknik özelliği ve yapım sürelerine uygun bir iş programını hazırlayarak, onaylanmak üzere idareye teslim edeceği açıkça belirtilmiştir. Bu durumda yapım işleri yüklenimi alarak sözleşme imzalayan firmaların bu evrakları hazırlayıp, idareye onay için sunmaları yasal zorunluluktur. 

İdare, yüklenicinin iş programını kabul edip onaylamak zorunda mı? 

Yüklenici firma, yer teslim tarihinden itibaren idareye dilekçe ile iş program taslağını 15 günlük yasal süre içerisinde teslim ettiğinde, idarece gerekli inceleme yapılır. Programının uygun olmaması halinde, 1 defaya mahsus ceza uygulanmaksızın revize etmesi için 5 günlük süre verir. Belirtilen sürede tekrar verilmemesi veya uygun bulunmaması halinde, tekrar düzeltilip idareye verilinceye kadar geçen düre sözleşmede belirtilen günlük gecikme cezasının %10′ u kadar uygulanır. 

Ancak her ne kadar yasal mevzuatta, gecikme cezaları olsa da, uygulamada idarelerce iyi niyet çerçevesinde yüklenici firmaların iş programlarını şifahen revize ettirmektedirler. Ancak bu durum ceza kesilmesi halinde yükleniciyi yasal sorumluluklarından muaf tutmayacaktır.  

İş Programı gecikme cezası nasıl hesaplanır?

İdareye zamanında verilmeyen ve/veya 1. revize iş programı kabul edilmeyen yüklenicilere, sözleşmede belirtilen günlük gecikme cezasının 10′ da 1′ i kadar, gecikilen her gün için ceza kesileceği açıkça belirtilmiştir. 

Örneğin, 10.000.000,00 TL bedelle sözleşmesi imzalanmış olan bir yapım işinde sözleşme kısmında günlük gecikme bedeli, onbinde 6 olsun. 

1 Günlük gecikme bedeli = (10.000.00,00 TL / 10000) x 6 = 6.000,00 TL

1 Günlük gecikme bedelinin %10’u = 6.000,00 TL x 0,10 oda, 600,00 TL gecikilen her gün için ceza hesaplanacaktır. 

Yüklenicilerin dikkat etmesi gereken husus , idareler iyi niyetli olsa bile yer teslim tarihinden itibaren dilekçe ile muhakkak idareye sunması gerekmektedir. Bazı Kamu Kurum ve Kuruluşlarında, iş programı verilmemesine resmi yazı ile istemeyip, ilk hakediş’ te direk ceza kesmektedir. 

İş Programı gecikme cezası nasıl kesilir, nasıl tahsil edilir?

Gecikilen gün ve gecikme cezası tutarı belirlendikten sonra, hakediş’ in arka kapağında KDV dahil kısımdan düşülmek üzere gerekli açıklama yazılarak ilk istihkak da tahsil edilir. O ayki hakediş’ e ceza ile ilgili ihtirazı kayıt şerhi düşülmez ise yüklenici itiraz hakkını kaybetmeyle karşı karşıya kalabilmektedir. Bazı mahkeme kararları , ihtirazı kayıt ile hakedişin imzalanmaması halinde itiraz hakkının bulunmadığı yönünde kararlar vermektedir. Maalesef Ülkemiz’ de Yargı üzerinden hakkınızı aramak hem maddi olarak külfetli, hem de zaman açısından davalar çok uzun sürmektedir. Bu yüzden sözleşme uygulamalarında miadı olan işlemlere dikkat edilmesi gerekmektedir.

İhzarat ödemesi olan işlerde iş programının önemi!

İhzarat(*) ödemesi öngörülen yapım işlerinde, imalat ve ihzarat iş programı olarak düzenlenmesi gerekmektedir. İhzarat, yapım işleri genel şartnamesinde iş programına göre ödeneceği belirtilmiştir. İlgili ayda gösterilen ihzarat ödemesinden fazla yapılsa bile hakediş’ e konup ödemesi yapılmayacaktır. Bu yüzden mağduriyetlerin oluşmaması için ihzarat olan işlerin programları ciddi bir planlama ile yapılması gerekmektedir. 

İhzarat(*) = Plana göre şantiyeye getirilen malzemenin bedelinin, uygulama yapılmasa bile idarece malzeme bedeli olarak ödenmesi anlamında kullanılmaktadır. 

İş Programında çalışılmayan dönemlerde yapılacak işlemler nelerdir?

Yapım işleri için hazırlanacak iş planlarında resmi tatil ile iklim koşulları çalışılmaya elverişli olmayan günler haricinde bütün günlerin çalışılacağı mevzuatta belirtilmiştir. Bu durumun istisnası, işin bitimi çalışmaya elverişli olmayan döneme rastlar ise idare yükleniciden, teknik şartları yerine getirerek işi tamamlaması için bu dönemde  çalışmasını istemesi yasal hakkıdır. 

Yükleniciler, planlama yaparken resmi tatil ve iklim şartlarından dolayı çalışılmayan günler için planlama yaparak, o günler şantiye çalışması yapabilmektedir. 

İklim koşullarından dolayı çalışılmayan günler, iş programında yasal olarak nasıl belirlenir?

Yapım işlerinde uygulanmak üzere, iklim şartlarından dolayı çalışılmayacak günler Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Yüksek Fen Kurulu tarafından illere göre belirlenmiştir.

Yüksek Fen Kurulu 24.09.2018 Tarihli havanın fen noktasında çalışmaya uygun olmayan devresi genelgesi;

İşlerin problemsiz olarak ikmalini temiz etmek ve gereksiz zaman kayıplarını önlemek maksadıyla, Başkanlığımıza intikal eden ihtilaflar göz önünde bulundurularak “yapım işlerinde havanın fen noktasında çalışılmayacak günleri il, ilçe olarak belirlendiği belirtilmiştir.

İş Programları hangi formatta hazırlanmalıdır?

Yapım işleri genel şartnamesi bu hususta, çubuk diyagram yerine, paket yazılımı veya işin özelliğine göre hazırlanmış bilgisayar destekli planlar kullanılarak düzenlenmesini isteyebilir. Yüklenici firmalar yer teslimi ile beraber kontrollük teşkilatından, hangi formatta plan yapılmasını istediğini şifahi olarak öğrenebilirler. Kimi zaman uygulamada daha çok idare yüklenicilere format vermekle birlikte, bazen de yüklenicinin tercihine bırakmaktadır. 

Yüklenici iş devam ederken iş programında değişiklik yapabilir mi?

Yapım işleri genel şartnamesine göre, yükleniciler idarece onaylanan iş programına yasal olarak aynen uymak zorundadır. Firmalar kendi istekleri ile revize işlemi değiştiremezler. Değişiklik yapılabilmesi için aşağıdaki belirtilen durumlardan birinin meydana geldiği ve belgelenebildiği durumlarda idarenin de onayı ile revize edilebilmektedir. Ancak daha önceki uygulama aylarındaki gerçekleşmiş işler için, iş programlarında değişiklik yapılamaz.

İş programının revize edilmesi yasal olan durumlar

1.  İş artışı / İş eksilişi olması durumunda, 
2.  Ödeneklerde dilim değişikliği yapılması halinde,
3.  İdarenin onayı ile havanın çalışmaya uygun olmayan dönemlerde yüklenicinin çalışmak istemesi,
4.  Yeni fiyatların yapılması durumunda,
5.  Doğal Afetler,
6.  Kanuni Grev,
7.  Genel Salgın Hastalık (Örneğin: Covid 19 / Pandemi)
8.  Kısmi veya Genel Seferberlik
9.  Yüklenici tarafından belgelendirilmek koşulu ile, örneğin piyasada tekel durumundaki mal tedarikçilerinin mal arz edememesi halinde, (Örneğin demir çelik fabrikalarının demir arzını sonlandırması)  

vb durumlarda revize etmek yüklenicilerin yasal hakkıdır. Ancak söz konusu hakkın kullanılması yasal sürelere tabiidir. Yüklenici yukarıda belirtilen hususlardan bir veya birkaçının birden gerçekleşmesi halinde ilgili idaresine gerekçesi ve belgeleri ile birlikte, durumun ortaya çıktığı tarih’ de dilekçe ile başvurması gerekmektedir. İdarece bu mazeretler kabul edilmesi halinde, yükleniciye yazılı olarak tebliğ eder. Yüklenici tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içerisinde revize iş programını idareye sunmak zorundadır. Sunulmaması halinde cezai şartlar aynen geçerlidir.

İş Programı fiyat farkı ilişkisi

Yükleniciler için fiyat farkı olan işlerde, programlar daha da önemli hale gelmektedir. Fiyat farkı hesabı yapılırken iş programına göre belirtilen imalata göre hesap yapılmaktadır. Planlanandan geride veya ileride olmak maddi açıdan alınacak fiyat farkını doğrudan etkilemektedir. 

Ülkemiz’ de Kamu Kurum ve Kuruluşları Yıllık İş Programı Hazırlanma İstatistikleri

Ülkemizde yıllık Kamu Kurum ve Kuruluşlarına gerçekleştirilen sözleşme adetleri ile yıllık bazda hazırlanan toplam iş programlarına ait grafik ve değerler aşağıda bilginize sunulmuştur. İstatistik olarak incelediğimizde, 2009 –  2022 yılları arası değerlerde günümüze yaklaştıkça iş yüklenim sayıları azalmaktadır. 

Yüklenici iş programının gerisinde kalırsa ne olur? 

Yüklenici kusurundan kaynaklanan iş programının gerisinde kalma durumlarında, İdare aşağıda belirtilen hallerde sözleşmeyi fesheder;

a) Yüklenicinin taahhüdünü ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun
olarak yerine getirmemesi veya işi süresinde bitirmemesi üzerine, ihale
dokümanında belirlenen oranda gecikme cezası uygulanmak üzere, idarenin en
az on gün süreli ve nedenleri açıkça belirtilen ihtarına rağmen aynı durumun
devam etmesi,

b) Sözleşmenin uygulanması sırasında yüklenicinin 4735 sayılı Kanununun
25 inci maddesinde sayılan yasak fiil veya davranışlarda bulunduğunun tespit
edilmesi, hallerinde, ayrıca protesto çekmeye gerek kalmaksızın kesin teminatlar gelir kaydedilir ve sözleşme feshedilerek hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir. Yüklenicinin hatasından kaynaklanan nedenlerle yapılan iş miktarının iş programının gerisinde kaldığı ve kalan sözleşme süresinde işin fiilen bitirilmesinin fen ve sanat kuralları çerçevesinde mümkün olmadığı hallerde sözleşmede yer alan iş bitim tarihi beklenilmeden sözleşme (a) bendine göre feshedilebilir. Özetle yüklenicinin işin sonunda işi bitiremeyeceğini idare öngörürse sözleşme fesih takdir hakkını kullanabilmektedir. 

Hak Kayıpları

Yükleniciler programın gerisi kalması halinde sözleşme feshedilesi haricinde birçok farklı hak kayıpları yaşaması kaçınılmaz bir sondur. Sözleşme feshi haricinde, sözleşme feshetme ve süre uzatım haklarında da kısıtlamaya gidilmektedir. Örnek olayda 18/01/2019 tarihinde yürürlüğe giren 7161 sayılı Kanun’la 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmesi Kanunu’na eklenen Geçici 4. maddesinde getirilen düzenlemeden yararlanmak isteyen istekliler, başvuruda bulunmuştur.

Ancak ilgili Mahkemeler 4735 sayılı Kanun’un “Sözleşmelerin tasfiyesi veya devri” başlıklı Geçici 4. maddesinin incelenmesinden, söz konusu kural ile sözleşmelerin imalat girdilerinde meydana gelen beklenmeyen fiyat artışları dolayısıyla yüklenicilere idare onayına bağlı olarak fesih ya da devir hakkı verilmesinin amaçlandığı, yüklenicilerin idareye yazılı olarak başvurması kaydıyla, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın görüşü alınarak ve idarenin onayına bağlı olarak sözleşmenin feshedilip edilmeyeceği noktasında idareye takdir yetkisi tanındığı belirtilerek bazı dosyaları reddetmişlerdir.

Hazine ve Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı’nın kararıyla da davacı şirketin fesih talebinin olumsuz değerlendirildiği, davacı şirketin yer teslimi yapıldığından bir süre sonra fiziki gerçekleşmesinin onaylı programın gerisinde kalmaya başladığı, ihalenin feshinin kamu zararına yol açtığı, idarenin bu kapsamda yapılan talebi kabul edip etmeme noktasında takdir hakkının bulunduğu,  bu işlemde de takdir hakkının kamu yararına aykırı ve subjektif olarak kullanıldığına ilişkin bilgi ve belgenin dosyada bulunmadığı anlaşıldığından, sözleşmenin feshi isteminin reddine ilişkin alınan kararda hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

İdare tarafından verilen cevapta, yüklenicinin yapım işini teslim edilen programa göre yapması gerekirken ihlâl edildiği, davacıya işi planlanan sürede bitirmesi için ihtar gönderildiği, işin yapılması sürecinde dolar kurunda ortalama %18, fiyat farkı endekslerinde ise ortalama %17’lik fark olduğu, yüklenici tüm imalattan toplamda %15,8 kâr ederken fiyatlarda %17 artış için tasfiye talep etmesinin hukuka uygun olmadığı, 2018 yılının ikinci döneminde inşaat maliyet endeksinde %6,63’lük bir artış yaşanırken, 2019 yılının ilk altı aylık döneminde artışın %4,95 olduğu, bu artış oranının ise normal olduğu, sözleşmenin gerçekleşme oranının %48,5’te kaldığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı‘nca ise işin tasfiyesi için olumsuz görüş verildiği, tasfiye talebinin reddine dair kararın idarenin takdir yetkisi sınırları içinde kaldığı ileri sürülmektedir.

Kamu menfaati, kamu yararı ve kamu hizmetlerinin sekteye uğratılmaması göz önünde bulundurularak, Bakanlığımıza intikal eden sözleşme dosyaları incelenirken; işin süresinde öngörülen plan kapsamında yürütülüp yürütülmediği, eğer bu kapsamında zamanında yürütülmüş olsaydı öngörülemeyen durumla karşılaşılıp karşılaşılamayacağı, sözleşme gereğince yükleniciye fiyat farkı verilip verilmediği ve/veya verilen fiyat farkının yeterli olup olmadığı, işin fiziki/nakdi gerçekleşme oranı, yüklenicinin talebine ilişkin idarenin görüşü (ertelenemez’ liği / ertelene bilirliği), işin feshedilmesi durumunda idare bütçesine getirilecek muhtemel yük, fesih dışında devir veya süre uzatımı ile çözülüp çözülemeyeceği vb. objektif kriterlerin dikkate alındığı,

İlgili mevzuat kapsamında Bakanlığımıza verilen görev ve yetkilerimiz çerçevesinde, dava konusu ihale sözleşme dosyası ile ilgili idarenin Bakanlığa vermiş olduğu dosyada yer alan bilgi ve belgeler incelendiğinde; yüklenicinin tasfiye talebine ilişkin idarenin olumsuz görüşünün bulunduğu, işin tasfiye edilmesi durumunda idare tarafından yeniden ihaleye çıkılması gerekeceği, bu yeni ihale sürecinin ise kamu menfaatini süre kaybı yönüyle olumsuz yönde etkileyeceği belirtilmiştir.

Firmalara mahkeme, istinaf ve danıştay süreçleri ile hem maddi hem de manevi olarak büyük zarar görmüşlerdir. Bu ihtilafın sonunda verilen kararın özeti şu şekildedir;

Kararnamelerle taahhüt sözleşmelerine müdahalenin mahiyetinin emprevizyon (öngörememe) meselesi olduğu, şartların değişmesiyle ortaya çıkan durum, artık tarafların iradelerine uygun düşmeyeceğinden akdin şartlarının, bu yeni duruma uydurulması ve bunun için de taahhüt sözleşmesiyle görülmekte olan kamu hizmetinin devam etmesini temin edecek bir yardımın müteahhide yapılması gerektiği, taahhüt sözleşmesinin subjektif ve akdî mahiyetteki mâlî hükümlerinin, idare tarafından öteki âkit yüklenici aleyhine değiştirilemez ise de, onun lehine değişebileceği, hizmetin devamını sağlamak için akdi bir tazminat niteliğinde olmamakla beraber tamamen yardım niteliğinde bir emprevizyon tazminatının ödenmesi yoluna gidildiği belirtilmiştir.

Ancak sözleşmenin ifası ve uygulanması aşamasına ilişkin ve idarenin özel hukuk alanında tesis ettiği işlemler niteliğine sahip olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. Bakanlık görüşü oluşturulurken dikkate alınan sözleşmede fiyat farkının olup olmadığı, iş planına uyulup uyulmadığı, basiretli tâcir gibi davranılıp davranılmadığı ve bunlara benzer inceleme kıstaslarının bulunduğu, belirtilen hususların sözleşme kurallarının uygulanması ve yorumlanmasından kaynaklı özel hukuk alanına giren konular olduğu görülmektedir, denilerek dava özel hukuk davasına dönüştürülmüştür.

Bu durumlardan da dolaylı olarak görüleceği üzere planlar oluşturulurken dikkatli davranılmalı, Sözleşmenin ifası sırasında geride kalındığında gerekçesi muhakkak idareye bildirilmeli ve iş programı revize edilmelidir. Ortaya çıkan bütün ihtilaflar da yüklenicinin ilk itham ve suçlama yapıldığı yer iş programının gerisinde kaldığı ileri sürülmektedir.

İş Programında hangi veriler bulunmalıdır?

Kamu Kurum ve Kuruluşları İnşaat işleri için hazırlanacak iş programında aşağıda detayları belirtilen bilgiler bulunmak zorundadır. Bu bilgiler ;

•  İdare Bilgileri
•  İşin Adı
•  Yüklenici Firma Bilgileri
•  İhale Tarihi
•  Sözleşme Tarihi
•  Yer Teslim Tarihi
•  Sözleşme Bedeli
•  İşin Süresi
•  Günlük ortalama imalat tutarı
•  İşin Biteceği Tarih
•  Sözleşmeye esas iş kalemleri
•  Aylık Yapılacak İmalat Tutarı
•  Kümülatif imalat tutarları
•  Yapı Denetim Heyeti Bilgileri
•  Yıllık Ödenek Dilimleri

İş Programı Örnekleri 

1) Ankara Büyük Şehir Belediyesi örneği

2) İller Bankası Örneği

İş Programlarındaki imalat tahminleri uygulama da gerçekçi olmakta mıdır?

Kamu Kurum ve Kuruluşları ile sözleşme imzalayan yüklenici firmalar, Kanundaki “onaylanmak üzere idareye teslim eder.” düzenlenmesi devreye girmektedir. Ülkemizdeki uygulamada maalesef yüklenici firmalar gerçek anlamda gerçekleştirmeyi planladıkları iş programını hazırladıklarında idarelerce kabul edilmemektedir. Genellikle uygulamada örnek olarak bir işin süresi 12 ay olduğunda, tüm imalatları 12 aya eşit bir şekilde paylaştırılmasını istemektedir kontrol teşkilatı. Yer teslimini aldığınız gün dahil işe başladığınızı ve iş programını buna göre sunmanızı istemektedir. Yer teslimi alan yüklenici, şantiye kurulumu, mobilizasyon, malzeme için numuneleri idareden onaylatması vb. işlemlerden dolayı zaten 15/20 gün çalışma yapmamaktadır.

İş Programları Formaliteden mi Yapılıyor?

Ancak idare kontrol teşkilatlarınca formaliteden hazırlattırılan iş programına göre yüklenici yer teslimine , iş makineleri ve işçiler ile beraber gelmiş, o an orada hemen çalışmalara başlamış gibi gözükmektedir. Gerçekte böyle bir çalışma olmamıştır. Böyle bir yer teslimi dahi olmamıştır. Örneğin Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Kesin Kabul’ ü yapılmış işlerinden birinin dokümanlarını inceleme şansımız olsaydı, şöyle bir tablo ortaya çıkacaktı;

                   Firmaya yer teslimi yapıldığı tarihte yüklenici ile kontrol teşkilatı hem araziyi gezip hem de o gün yer teslimi yapıldığı tarih olarak belirlenecek, aynı anda işveren sgk dosyasının açılışını yapacak, çalışacak işçilerin isg eğitimlerini verecek, işçiler aynı anda muayene ve evraklarını tamamlayacak, aynı anda idareden malzeme onaylarını yapacak, malzeme araştırmasını tamamlayıp sevkini sağlayacak vs. gerçekle alakası olmayan bir şekilde iş programı ülkemizde Kamu’ da uygulatılmaktadır. Bunun en önemli sebebi yapım işi gibi teknik ve idari tecrübe gerektiren bir organizasyonun yasal mevzuatının teknik personellerce değil, hukukçular tarafından hazırlanmasıdır. 

Uygulamadaki Problemler

Firmalarca gerçekçi bir iş programı hazırlanması halinde idarece büyük ihtimal kabul edilmeyecektir. Hem tüm sorumluluk yüklenici firmalarda olmakla birlikte, iş programı yapılmasında hiçbir söz hakkı bulunmayarak idarenin takdirine bırakılmaktadır. 21 yy.’ da İdareler tarafından işin toplam parasal tutarını işin tüm süresini günlere eşit olarak bölüp, iş programını buna göre yapılmasını yüklenicilere yasal olarak zorlamaktadırlar.  

Yukarıda açıkladığımız sebeplerle Ülkemizde Kamu Kurum ve Kuruluşlarınca sözleşmeye bağlanan yapım işlerinde iş programları ile uygulama ayındaki imalatların birbirlerini tutma ihtimali dahi söz konusu bile değildir. Gecikme ile ilgili kısımda bu hususta detaylıca belirtilmiştir.

İş programında uygulama ayı ne demektir?

Uygulama ayı, Kamu ile sözleşmesi imzalanmış, yer teslimi yapılmış ve imalatlara başlanmış olan taahhüdün, idarece onaylanmış iş programında ‘ki işlerin gerçekleştirildiği ayı tanımlamaktadır. Fiyat farkı olmayan işlerde bir anlam ifade etmemekle birlikte, fiyat farkı olan işlerde önem arz etmektedir.

Kamulaştırma yapılacak projelerde iş programı nasıl düzenlenmelidir?

Kamulaştırma yapılacak projelerde, iş programı düzenlenmesi yapım işleri genel şartnamesinde küçük bir detay olarak belirtilmiştir. “İş için gerekli olması nedeniyle, el konacak taşınmaz malların kamulaştırılmasına veya geçici işgaline ait harita, plan, cetveller ve diğer bütün işlemler, sözleşmede aksi yazılı olmadığı takdirde, idarece yapılır ve kamulaştırılacak veya geçici olarak el konacak yerler, işlemler tamamlandıkça iş programına uygun olarak kısım yükleniciye teslim edilir.” şeklinde düzenlenmiştir. Halbuki, yüklenici sözleşme imzaladığında, Kamulaştırma işleri tamamlanmamıştır. Bu durumda iş programı devamlı revize edilecektir. Mahkeme kararları, yargı kararları bekleneceğinden dolayı iş programının en önemli planı, plansız programsız şekilde duruma göre vaziyet alıp beklemek olaraktır. Eğer yapılacak yüklenimde Kamulaştırma olacak ise, iş programlarını revize ederken dikkat edilecek önemli bir husus bulunmamaktadır.