A1 yetki belgesi, araç kiralama ihalelerinde ne zaman gerekli olur? Ulaştırma Bakanlığı’nın görüşü ve Kamu İhale Kurulu kararlarıyla konuya açıklık getiriyoruz.A1 yetki belgesi araç kiralama ihalelerinde gerekli midir? Bu soru, kamu kurumları tarafından düzenlenen şoförlü ya da şoförsüz araç kiralama ihalelerine katılan birçok firma için oldukça önemlidir. Ulaştırma Bakanlığı’nın resmi görüşü ve Kamu İhale Kurulu’nun emsal kararları çerçevesinde bu konuda net bir çerçeve çizilmiştir. Bu yazıda, A1 yetki belgesinin ne zaman gerekli olduğu, hangi hallerde aranamayacağı ve mevzuata uygun ihale düzenlemesinin nasıl yapılacağı detaylı şekilde ele alınmaktadır.
A1 Yetki Belgesi Nedir?
A1 yetki belgesi, Karayolu Taşıma Yönetmeliği (KTY) çerçevesinde düzenlenen, yolcu taşımacılığı faaliyetleri için alınması gereken bir belgedir. Bu belge; kamu kurumlarına ya da özel sektöre şoförlü yolcu taşıma hizmeti sunacak firmalar tarafından temin edilir. Ancak bu belge, her araç kiralama işi için gerekli değildir. Özellikle şoförsüz araç kiralama ihalelerinde bu belgenin istenmesi hem mevzuata hem de ihaledeki rekabet kurallarına aykırıdır.
| Hizmet Türü | A1 Belgesi Gerekli mi? | Açıklama |
|---|---|---|
| Şoförsüz Araç Kiralama | ❌ Gerekli Değil | Taşıma faaliyeti olmadığı için aranamaz. |
| Şoförlü (Sürücülü) Araç Kiralama | ✅ Gerekli Olabilir | Taşımacılık yapılıyorsa, mevzuata göre gerekir. |
A1 Yetki Belgesi Araç Kiralama İçin Hangi Durumlarda Gerekli?
Ulaştırma Hizmetleri Düzenleme Genel Müdürlüğü tarafından 19.09.2024 tarihli ve 2182082 sayılı görüş yazısında belirtildiği üzere, A1 yetki belgesi araç kiralama belgesi sadece kamu kurum ve kuruluşlarına hizmet vermek üzere yapılan sözleşmeler kapsamında alınabilmektedir.
Kamu Yararı ve Rekabet Dengesi
Görüş yazısında kamu yararı, haksız rekabetin engellenmesi ve kaynak israfının önlenmesi gibi hususlara dikkat çekilmiştir. Bu nedenle, kamu kurumları adına yapılmayan veya henüz sözleşmesi imzalanmamış işler için A1 belgesi düzenlenmemektedir.
Bakanlık Makam Oluruna Göre Uygulama Şekli
19.01.2021 tarihli ve 564 sayılı Bakanlık Makam Oluru ile, kamu kurumlarına hizmet vermek üzere yapılacak işler dışında A1 belgesi taleplerinin ikinci bir talimata kadar karşılanmaması uygun görülmüştür.
Kamu Kurumları ile Yapılmış Sözleşme Şartı
A1 yetki belgesi araç kiralama belgesi alabilmek için bir kamu kurumuna hizmet vermek üzere belge talep eden kişiler, o kurumla imzalanmış bir sözleşmeyi ibraz etmek zorundadır. Aksi halde belge düzenlenmemektedir.
A1 Yetki Belgesi Araç Kiralama Sürecinde Sözleşme Öncesi Sunulabilir mi?
Kamu İhale Kurulu kararlarında da belirtildiği üzere, A1 yetki belgesinin ihale aşamasında yeterlik kriteri olarak aranması rekabeti engelleyici nitelikte olabilir. Çünkü bu belge, sözleşme imzalanmadan önce düzenlenmemekte ve teklif kapsamında sunulması mümkün olmamaktadır.
Ulaştırma Bakanlığı’nın 2024 Tarihli Resmi Görüşü
Ulaştırma Hizmetleri Düzenleme Genel Müdürlüğü’nün 19.09.2024 tarihli ve 2182082 sayılı görüş yazısında özetle şu ifadelere yer verilmiştir:
A1 yetki belgesi; sadece kamu kurum ve kuruluşlarına hizmet vermek üzere, imzalanmış bir sözleşme ibrazı halinde verilmektedir.
Bu kapsamda:
- ❌ İhale öncesinde A1 belgesi alınamaz.
- ❌ Sözleşme olmadan belge başvurusu yapılamaz.
- ✅ Sözleşme yapıldıktan sonra belge alınabilir.
Ayrıca, 19.01.2021 tarihli ve 564 sayılı Bakanlık Makam Oluru uyarınca, kamu kurumlarına hizmet verilmesi dışında kalan A1 belge başvuruları askıya alınmıştır.
Kamu İhale Kurulu’nun Değerlendirmeleri
Kamu İhale Kurumu (KİK), çeşitli kararlarda bu konuya netlik getirmiştir:
- 2025/UH.I-210 Kararı: A1 yetki belgesi araç kiralama ihalesinde istenilmesi ihale iptal sebebidir.
- 2021/UH.I-873 Kararı: Şoförsüz araç kiralama ihalelerinde A1 belgesi aranması hukuka aykırı bulunmuştur.
- 2020/UH.I-1712 Kararı: İsteklilerden ihale aşamasında A1 belgesi sunulmasının rekabeti engellediği vurgulanmıştır.
📌 Ortak Sonuç: A1 belgesi, yalnızca sözleşme imzalandıktan sonra, kamu hizmeti kapsamında temin edilebilir. Bu nedenle, belgeyi ihale sürecinde yeterlik kriteri olarak istemek, rekabeti daraltıcı bir uygulama ve ihale iptal sebebidir.
A1 Yetki Belgesi Olmadan Araç Kiralama İhalesine Katılmak Mümkün mü?
Diğer Uygun Yetki Belgeleri (B2, D2, K1, L1 vb.)
Evet, mümkündür. Ulaştırma Bakanlığı, kamu kurumlarının ihalelerde, işin niteliği ve taşıt sayısına göre uygun türdeki yetki belgelerini (B2, D2, K1, L1 gibi) istemesi gerektiğini belirtmektedir.
Yeterlik Şartı Olarak Belge Aranmasının Sınırları
İdareler, belgenin sözleşme imzalanmadan alınamayacağını göz önünde bulundurarak yeterlik şartlarını belirlemelidir. Aksi durumda ihaleye katılım sınırlandırılmış olur ve bu, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun temel ilkelerine aykırılık teşkil eder.
Uygulamada Dikkat Edilmesi Gerekenler
İdareler, ihale hazırlığında hizmetin niteliğini doğru analiz etmeli ve buna göre belge şartı koymalıdır.
A1 yetki belgesi, sadece taşımacılık yapılan ihalelerde, ve ancak sözleşme sonrası alınacaksa geçerli olmalıdır.
İhale dokümanlarında “belge sözleşme imzalandıktan sonra sunulacaktır” gibi ifadeler yer almalıdır. Aksi halde ihale itiraz süreçleri ile idareler zaman kaybedecektir.